Elektrik Ölçerlerle İlgili Temel Bilgiler
15-12-2021
16:16
Herkese Merhabalar,
Elektrik ölçüm cihazlarındaki yer alan kavramlar, günlük hayatımızda çok sık kullanmadığımız için kolaylıkla karıştırılabilen ve anlamları unutulabilen terimlerden oluşmaktadır.
Bu kavramları unutmamak ve bilgilerimizi tazelemek için; bu terimlerin anlamları nelerdir, hangi birim ile ne ölçülür, direnç nedir, amper nedir, multimetre nedir gibi sorulara cevap vereceğiz.
İlk önce bahsedeceğimiz elektrik ölçümü kavramlarıdır.
İlk önce bahsedeceğimiz elektrik ölçümü kavramlarıdır.
Amper : Elektrik akım şiddetinin ismi Amper olarak belirtilmektedir. Birim zamandaki elektrik yükü miktarına elektrik akımının şiddeti denir. Sembolü "A" harfi ile gösterilmektedir.
Voltaj : Elektrikte gerilim anlamına gelmektedir.
Bir elektrik devresinde akım olması için kuvvete ihtiyaç vardır. Bir kuvvet olmadığı takdride elektronlar hareket etmez ve elektrik akımı oluşmaz. Elektronları hareket ettirerek akım oluşmasına sebep olan kuvvet voltaj olarak isimlendirilmektedir.
Voltaj; bir elektrik alanında, iki uç nokta arasında bulunan potansiyel fark olarak da tarif edilir.
Diyot : Diyot; tek yönde akım ileten aktif bir devre elemanıdır. Multimetrelerde diyotu doğrudan ölçebilecek fonksiyon bulunmaktadır. Doğru ve ters polarma değerlerini gösteren diyot sağlam olarak belirtilmektedir. Ölçme sırasında her iki yönde de küçük gerilim okunuyorsa diyot kısa devre anlamına gelir. Her iki yönde maksimum ters gerilim okunuyorsa diyot açık devre anlamına gelir.
Direnç : Elektrik devrelerinde direnç, bir iletken cismin üzerinden iletilen elektrik akımının karşılaştığı zorlanmadır diyebiliriz. Örnek vermek gerekirse; mekanik sistemlerdeki sürtünmeye benzemektedir. Direnç birimi Ohm (Ω)’dur.
Dirençlerin görevi; devrelerde elektrik akımını sınırlayarak belli bir değerde tutmaktır. Bunun dışında bir diğer görevi de; hassas devre elemanlarının üzerlerinden yüksek akım geçmesini önlerler. Aynı zamanda besleme gerilimini ve akımı bölmek için de kullanılırlar.
Akım : Serbest elektronlara bir gerilim (kuvvet) uygulanması ile elektronlar hareket etme başlar. Bu serbest elektronların elektriksel olarak negatif bölgeden pozitif bölgeye hareket etmesine “akım” denmektedir.
DC (Doğru) Akım : Doğru akım yani İngilizcesi ile Direct Current; elektrik yüklerinin yüksek potansiyelden alçak potansiyele doğru sabit olarak akmasıdır. Akım yönü değişmez, şiddet değişebilir. Doğru akım; telekomünikasyon sektöründe radyo, teyp, televizyon gibi elektronik cihazlarda kullanılmaktadır.
AC (Alternatif) Akım : Alternatif akım yani İngilizcesi ile Alternative Current; zaman içerisinde yönü ve şiddeti belli bir düzende değişebilen akıma denmektedir. Alternatif akım; ev aydınlatmaları, ofis bina aydınlatmaları, sokak aydınlatmasında gibi yerlerde kullanılmaktadır.
Kapasitans (Kondansatör) : Bir bileşenin ya da devrenin, elektrik yükü biçiminde enerji toplama ve depolama yeteneğidir. Kondansatörler, sığaçlar ya da diğer ismiyle kapasitörler olarak da adlandırılan bu grup; elektrik enerjisini elektrik alan olarak biriktiren iki uçlu bir devre elemanlarıdır.
Yukarıda bahsettiğimiz elektrik ölçüm kavramlarını genellikle aşağıdaki elektrik ölçü cihazlarında kullanırız. Bu cihazlar şu şekildedir :
Multimetre (Avometre) : Multimetre diğer bir adıyla avometre ölçüm cihazları; voltmetre, ampermetre, ohmmetre cihazlarının yaptığı çoğu ve tüm işlemleri tek cihaz ile yapılmasını sağlayan ölçüm cihazıdır. Yani ayrı ayrı ölçüm cihazları yerine; bir adet multimetre ile devredeki akımı, gerilimi ve direnç büyüklüklerini hesaplayabilirsiniz.
Pensampermetre : Pensampermetre cihazı, temel herkesin bildiği dijital multimetreler ile akım sensörünü bir araya getiren bir elektrikli test aracıdır. Devre elemanlarına temas bile etmez. Bu yönüyle pens ampermetre özellikle yüksek akım taşıyan devrelerde tercih edilen bir ölçü aletidir.
Kablo Bulucu : Kablo bulucu cihazlar, duvar arkasında gözükmeyen elektrik veya telefon kablolarını tespit etmek için kullanılan ölçüm cihazlarıdır.
Elektromanyetik Radyasyon Ölçer : Elektromanyetik radyasyon ölçerler; hem elektrik hem de manyetik alana sahip olan, radyo dalgaları, görünür ışık ve gama ışınları gibi elektromanyetik dalgalardan oluşan enerji akışını ölçen ölçüm cihazıdır.
Faz Sırası Ölçer : Faz sırası ölçer cihazlar; üç fazlı sistemlerin dönüş alanını algılamak ve faz sırasını belirlemek için tasarlanmış el tipi bir ölçüm cihazıdır.
Temassız Faz Kontrol Kalemi : Temassız şekilde ölçüm yapan faz kontrol kalemi; ölçülen kabloya temas etmeden yalıtkan malzeme üzerinden AC akım sayesinde oluşan elektrostatik alan ile algılama yapan bir cihazdır. Elektrik bulunması halinde içerisindeki bataryası ve lambayı aktif eden devresi ile sesli ve ışıklı ikaz vermektedir.
Kaçak Akım Rölesi Test Cihazı (RCD Test Cihazı) : RCD test cihazları; kaçak akım rölelerinin atma akımı ve atma süresini kontrol ve test etmeniz için kullanılan, önemli ve pratik bir test cihazıdır.
Voltaj : Elektrikte gerilim anlamına gelmektedir.
Bir elektrik devresinde akım olması için kuvvete ihtiyaç vardır. Bir kuvvet olmadığı takdride elektronlar hareket etmez ve elektrik akımı oluşmaz. Elektronları hareket ettirerek akım oluşmasına sebep olan kuvvet voltaj olarak isimlendirilmektedir.
Voltaj; bir elektrik alanında, iki uç nokta arasında bulunan potansiyel fark olarak da tarif edilir.
Diyot : Diyot; tek yönde akım ileten aktif bir devre elemanıdır. Multimetrelerde diyotu doğrudan ölçebilecek fonksiyon bulunmaktadır. Doğru ve ters polarma değerlerini gösteren diyot sağlam olarak belirtilmektedir. Ölçme sırasında her iki yönde de küçük gerilim okunuyorsa diyot kısa devre anlamına gelir. Her iki yönde maksimum ters gerilim okunuyorsa diyot açık devre anlamına gelir.
Direnç : Elektrik devrelerinde direnç, bir iletken cismin üzerinden iletilen elektrik akımının karşılaştığı zorlanmadır diyebiliriz. Örnek vermek gerekirse; mekanik sistemlerdeki sürtünmeye benzemektedir. Direnç birimi Ohm (Ω)’dur.
Dirençlerin görevi; devrelerde elektrik akımını sınırlayarak belli bir değerde tutmaktır. Bunun dışında bir diğer görevi de; hassas devre elemanlarının üzerlerinden yüksek akım geçmesini önlerler. Aynı zamanda besleme gerilimini ve akımı bölmek için de kullanılırlar.
Akım : Serbest elektronlara bir gerilim (kuvvet) uygulanması ile elektronlar hareket etme başlar. Bu serbest elektronların elektriksel olarak negatif bölgeden pozitif bölgeye hareket etmesine “akım” denmektedir.
DC (Doğru) Akım : Doğru akım yani İngilizcesi ile Direct Current; elektrik yüklerinin yüksek potansiyelden alçak potansiyele doğru sabit olarak akmasıdır. Akım yönü değişmez, şiddet değişebilir. Doğru akım; telekomünikasyon sektöründe radyo, teyp, televizyon gibi elektronik cihazlarda kullanılmaktadır.
AC (Alternatif) Akım : Alternatif akım yani İngilizcesi ile Alternative Current; zaman içerisinde yönü ve şiddeti belli bir düzende değişebilen akıma denmektedir. Alternatif akım; ev aydınlatmaları, ofis bina aydınlatmaları, sokak aydınlatmasında gibi yerlerde kullanılmaktadır.
Kapasitans (Kondansatör) : Bir bileşenin ya da devrenin, elektrik yükü biçiminde enerji toplama ve depolama yeteneğidir. Kondansatörler, sığaçlar ya da diğer ismiyle kapasitörler olarak da adlandırılan bu grup; elektrik enerjisini elektrik alan olarak biriktiren iki uçlu bir devre elemanlarıdır.
Yukarıda bahsettiğimiz elektrik ölçüm kavramlarını genellikle aşağıdaki elektrik ölçü cihazlarında kullanırız. Bu cihazlar şu şekildedir :
Multimetre (Avometre) : Multimetre diğer bir adıyla avometre ölçüm cihazları; voltmetre, ampermetre, ohmmetre cihazlarının yaptığı çoğu ve tüm işlemleri tek cihaz ile yapılmasını sağlayan ölçüm cihazıdır. Yani ayrı ayrı ölçüm cihazları yerine; bir adet multimetre ile devredeki akımı, gerilimi ve direnç büyüklüklerini hesaplayabilirsiniz.
Pensampermetre : Pensampermetre cihazı, temel herkesin bildiği dijital multimetreler ile akım sensörünü bir araya getiren bir elektrikli test aracıdır. Devre elemanlarına temas bile etmez. Bu yönüyle pens ampermetre özellikle yüksek akım taşıyan devrelerde tercih edilen bir ölçü aletidir.
Kablo Bulucu : Kablo bulucu cihazlar, duvar arkasında gözükmeyen elektrik veya telefon kablolarını tespit etmek için kullanılan ölçüm cihazlarıdır.
Elektromanyetik Radyasyon Ölçer : Elektromanyetik radyasyon ölçerler; hem elektrik hem de manyetik alana sahip olan, radyo dalgaları, görünür ışık ve gama ışınları gibi elektromanyetik dalgalardan oluşan enerji akışını ölçen ölçüm cihazıdır.
Faz Sırası Ölçer : Faz sırası ölçer cihazlar; üç fazlı sistemlerin dönüş alanını algılamak ve faz sırasını belirlemek için tasarlanmış el tipi bir ölçüm cihazıdır.
Temassız Faz Kontrol Kalemi : Temassız şekilde ölçüm yapan faz kontrol kalemi; ölçülen kabloya temas etmeden yalıtkan malzeme üzerinden AC akım sayesinde oluşan elektrostatik alan ile algılama yapan bir cihazdır. Elektrik bulunması halinde içerisindeki bataryası ve lambayı aktif eden devresi ile sesli ve ışıklı ikaz vermektedir.
Kaçak Akım Rölesi Test Cihazı (RCD Test Cihazı) : RCD test cihazları; kaçak akım rölelerinin atma akımı ve atma süresini kontrol ve test etmeniz için kullanılan, önemli ve pratik bir test cihazıdır.